Beeldenstorm

Vrijwel dagelijks tonen de media beelden van bekladde, beschadigde en omvergehaalde beelden van helden uit het verleden. Zij kregen hun heldendom door onderdrukking, respectloos behandelen en uitmoorden van de niet-blanken. Nu zijn zij samen met Zwarte Piet symbool van racisme.

In de Westerse wereld ontkende de christelijke blanke cultuur discriminatie jarenlang. Het veelstemmige internationale BLM-koor trekt nu alle aandacht naar zich toe. Andere gediscrimineerde groepen, homo’s, vrouwen, allochtonen en moslims, zijn gedwongen het achtergrondkoor te vormen.

 Volgens artikel 1 van de grondwet en de Rechten van de Mens is iedereen gelijk. De gevestigde orde interpreteert dat flexibel, vaak niet eens bewust. De traditionele sociale omgeving bepaalt hun referentiekader en comfortzone. Daar buiten treden en iedereen gelijkwaardig behandelen, gaat niet zomaar. Daarvoor moet innerlijke weerstand overwonnen worden. Zonder druk van buitenaf komt die verandering er niet.

Veel revoluties beginnen met het omver halen van de beelden van de gehate machthebbers.  Dat deden de protestanten bij ons in 1566. Dat deden de anti-communisten in 1989 in het Oostblok. Dat deed de Taliban-regering in Afghanistan die de immense boeddhabeelden liet opblazen. Dat deed ISIS door in Palmyra niet alleen de beelden maar alles op te blazen. Wat dat betreft waren de oude Egyptenaren beschaafder. Die hakten vaak alleen de neuzen van de beelden af.

De verontwaardiging is groot wanneer monumenten uit de klassieke oudheid met grote cultuurhistorische waarden ten prooi vallen aan de verontwaardiging van de massa. . Tegelijkertijd juichen we stilletjes mee wanneer dictators als Khadaffi van hun voetstuk worden getrokken. Hoe ouder de beelden hoe belangrijker wij de cultuurhistorische waarde vinden.

Mijn katholieke achtergrond heeft mijn afkeer van het vernietigen van beelden bepaald. De   lagere school stond onder leiding van broeders. De  geschiedenislessen over de reformatie en beeldenstorm waren doordrenkt met verontwaardiging over het onrecht dat katholieken was aangedaan. Dat gevoel nestelde zich in mijn jonge brein. Meer dan 50 jaar later bepaalt het nog steeds mijn primaire reactie.

De opgekropte woede en adrenaline zoeken een uitweg.  Neerhalen van beelden geeft tijdelijk bevrediging maar op termijn lost het niets op.

De maatschappelijk weerstand tegen beelden van foute helden, symbolen van discriminatie en onderdrukking, dwingt autoriteiten om een standpunt te bepalen over de toekomst van die beelden. Een afweging tussen cultuurhistorisch besef en tijdsgeest.

Beslissers kunnen een voorbeeld nemen aan Estland. Het land zuchtte jarenlang onder de overheersing van de Sovjet Unie. De wonden zijn nog lang niet geheeld. Na de revolutie zijn  Sovjet beelden verzameld en samengebracht in een museum. Die plek nodigt uit om de verschrikkelijke verhalen te vertellen en de geschiedenis niet te vergeten. De beelden dragen zo bij aan het historisch  bewustzijn en zorgen dat de gruwelijkheden uit het verleden aandacht blijven krijgen. Een beeldenstorm had dat onmogelijk gemaakt.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *