De laatste weken domineerden de voorstellen voor het klimaatakkoord de media. Voor het eerst heb ik het gevoel dat er een echte maatschappelijke discussie wordt gevoerd. Het gaat iedereen persoonlijk raken en is uiteindelijk niet zonder gevolgen. De vrijblijvende salondiscussies moeten worden omgezet in onplezierige keuzes en gedragsveranderingen.
In die maatschappelijke discussie is vorig jaar het begrip vliegschaamte ontstaan. Het is de schaamte die iemand ervaart als hij of zij gaat vliegen als er ook minder milieubelastende alternatieven zijn. Het woord vertolkt het onbestemde gevoel dat ik de laatste maanden weleens had.
Ik wilde weten welk effect het vliegen voor mijn persoonlijke carbon footprint had. Op internet staan verschillende sites waar je die kunt berekenen. De effecten van gedrag als vlees eten, woningisolatie, met de fiets naar het werk gaan, het openbaar vervoer nemen of reizen met auto en vliegtuig worden in CO2 emissie uitgedrukt. Een hulpmiddel om je bewust te worden van de milieu impact van je handelen.
De uitslag van de invulactie was confronterend. In 2018 was mijn CO2 emissie 25,8 ton of 5 keer de doelstelling per persoon voor 2030. De vergoelijkingen en excuses had ik snel gevonden, immers meer dan 20 ton werd veroorzaakt door zakelijk reizen en woon-werkverkeer.
Klanten bezoeken in Azië kan niet zonder te vliegen tenzij je de Trans Siberië expres wilt nemen. Ook binnen Europa is het gemakkelijk om het vliegtuig te nemen. De trein is op kortere afstanden een goed, maar duurder alternatief. Een roze schaamtegevoel steekt iedere keer de kop op als ik het vliegtuig neem.
We willen er nog niet aan dat minder vliegen de norm gaat worden. De vegetarische OV-fietsende eco-toerist, die de Zuid Amerikaanse natuur bezoekt, heeft een grotere carbon footprint dan de doorsnee barbecueënde kampeerder in Frankrijk. De toekomstige Amazone beleving zal de milieubewuste vakantieganger met virtual reality applicaties thuis moeten ervaren.
Technologische ontwikkelingen gaan mogelijkheden bieden om reizen minder noodzakelijk te maken, zowel zakelijk als privé. Video conferences en skype meetings maken communicatie op afstand mogelijk. De noodzaak om elkaar altijd persoonlijk te ontmoeten is er niet meer.
Het veel gehoorde argument dat persoonlijke ontmoetingen onmisbaar zijn voor goede verhoudingen en relaties snijdt ontegenzeggelijk hout. Minder reizen per vliegtuig of auto betekent ook minder reistijd en dus minder werkdruk. Er is meer tijd voor persoonlijke contacten met familie en buren, vrijwilligerswerk of gewoon voor jezelf. De eerder onplezierige keuze blijkt dan een weldaad en maakt van vliegschaamte een vergeten woord.