Categorie: colums divers

De Drontense politieke partijen voerden op uitnodiging van Dorpsbelangen een verkiezingsdebat. Over de belangrijkste thema’s was er grote overeenstemming. Er waren kleine verschillen over de invulling daarvan. Minder uit de verf kwam hun visie over de toekomst van Swifterbant. De kandidaten uit Swifterbant waren het meest duidelijk.  Voldoende reden om hen deze week je stem te geven.

Afgelopen woensdag presenteerde kandidaat-raadsleden  in de bibliotheek van Swifterbant hun partij. Ondanks de beperkte publiciteit was de belangstelling redelijk.  Aan de hand van vooraf verstrekte vragen werd gediscussieerd.

Bij  de eerste vraag wat zij voor Dronten en speciaal voor Swifterbant de komende 4 jaar willen betekenen beperkten de antwoorden zich in grote lijnen tot de campagneslogans. Er werd nauwelijks onderscheid gemaakt tussen Dronten en Swifterbant.

De partijen waren eensgezind over de belangrijke thema’s voor de komende tijd: meer en betaalbare woningen, groei van de het dorp om voorzieningen en winkels op peil te kunnen houden , participatie van de inwoners en veiligheid. De manier waarop verschilde, maar niet overduidelijk.

Toekomst ontwikkeling Swifterbant

Nog vrij recent was de voltallige gemeenteraad lovend over de door Dorpsbelangen opgestelde dorpsvisie. De deelnemers hadden vooraf de vraag gekregen  ‘Dorpsbelangen heeft een Dorpsvisie opgesteld. Hoe denken partijen over de ontwikkeling van het dorp na realisatie van Swifterbant Zuid en welke vorm van participatie stellen zij zich daarbij voor?

De in Swifterbant wonende kandidaten, de dames Hillebregt ( D66),  Nobel (PvdA) en Wever (CDA) waren het meest concreet in hun antwoorden en noemden onder andere het zwembad, verbetering van de schoolgebouwen, een nieuwe sportzaal en het in stand houden van de voorzieningen. De overige partijen waren minder concreet.

Mevrouw Nobel onderscheidde zich door te stellen dat er een plan komt waarin alle gewenste verbeteringen geïntegreerd zijn. De dorpsvisie geeft daarvoor de kaders aan. Het plan kan dan als  routekaart dienen voor toekomstige ontwikkelingen.

Wat ik er van vind

Ik had verwacht  dat er meer werd gezegd over verdere uitbreiding van het dorp en toekomstige bewoners aantallen. Juist nu de woningnood groot is, is de beperkte werkgelegenheid in het dorp minder remmend voor de groei. Ik kan mij voorstellen dat het oude Rivierduinplan weer ter sprake zou komen. De besluitvorming over Swifterbant-Zuid beheerste de gedachten nog te veel.

Hand in eigen boezem

Alle partijen zeggen de participatie serieus te nemen. Natuurlijk zijn er teleurstellingen over eerder breed gedragen initiatieven, die niet voortvarend werden opgepakt door het college of door politieke gekonkel het niet haalden. Dat mag ons er niet van weerhouden initiatieven te blijven nemen en gebruik te maken van de toezeggingen om participatie te stimuleren.

Mensen die zich beschikbaar stellen voor de gemeenteraad verdienen ons respect. Zij nemen de verantwoordelijkheid om keuzes te maken en steken daar veel vrije tijd in. Het helpt als ze Swifterbant kennen. Wij kunnen hen helpen de participatie vorm te geven. Het is daarom belangrijk dat we kiezen voor mensen met een band met het dorp en weten wat daar leeft.

Ook de inwoners van Swifterbant zijn verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de toekomst van het dorp. Dat kan op veel manieren. Initiatief nemen om wensen, die er leven concreet te maken. Alleen door actieve participatie verbetert Swifterbant. Niet door te kijken naar wat de gemeente zegt of doet. De leefbaarheid wordt door inwoners gemaakt.

Swifterbant kan lokale vertegenwoordigers ondersteunen door actief met hen in gesprek te gaan en hen in een vroeg stadium te informeren over wensen en ideeën.  Swifterbantse raadsleden kunnen ambassadeurs voor het dorp zijn. Bovendien zijn ze direct aanspreekbaar  en hebben gevoel bij de wensen van de inwoners. Stemmen op mensen uit Swifterbant is een eerste stap naar de door inwoners gewenste ontwikkeling van onze leefomgeving

 

Vlak voordat de Corona crisis de Verenigde Staten in de houdgreep nam, maakten wij een reis door het zuiden van Californië. Onze zoon had zijn afstudeerproject in San Diego afgesloten.  Een aanleiding om daar op vakantie te gaan, maar eigenlijk een excuus om  de ouderlijke nieuwsgierigheid naar zijn leefomgeving te bevredigen.

Albert Hammond zong het: ” It never rains in Southern California”. Dat klopt ook. De kuststreek is nog redelijk groen. Het Sierra Nevada gebergte werkt als een regenscherm voor het oosten van de staat . Incidenteel kan een regenwolk dit woestijn gebied binnendringen.

De weg naar Death Valley was kaarsrechte streep naar de horizon en doorsneed het uitgestrekte woestijngebied. De schaarse vegetatie bestaat uit struikjes smakkend naar een druppeltje vocht. De laagstaande avondzon gaf de bergen aan de horizon een gouden glans. Het complementeerde een indrukwekkend panorama.

We maakten een wandeling door droog  gebied met een oase als einddoel.  We hadden geluk. In de weken voor onze trip had het een klein beetje geregend. Het had  kleur in de dorheid gebracht.  De wandeling duurde langer dan beoogd . Bij de voor ons onbekende  planten bleven we staan om de bloemen beter te bekijken. In andere perioden  zouden we de planten als dood hout hebben genegeerd. Vanuit de struiken klonk een monotoon gezoem van een insecten die door de bloemenpracht waren ontwaakt. Af en toe werd dat aangevuld door een zwak gekrijs van hoog in de azuurblauwe  lucht zwevende vogels.

Er is weinig nodig om de woestijn tot bloei  te brengen.  Ik moest daaraan denken toen ik niet meer kon ontsnappen aan de oproep om meer aandacht  aan elkaar te besteden. Volgens minister De Jonge kan een simpel telefoontje of even zwaaien naar de buurvrouw veel voor hen betekenen. Het helpt hun opgedroogde sociale contacten weer op te fleuren.

De intelligente lockdown  heeft normale sociale contacten geminimaliseerd. De zeldzame 1,5 meter gesprekken voelen ongemakkelijk. De Corona epidemie heeft het weer verdrongen van de eerste plaats op de lijst van gespreksonderwerpen.

Alleen tijdens het boodschappen doen ontmoet je mensen. In de kleinere winkels staat de toonbank tussen de bedienden en de klant. In supermarkten  worden angstvallig  winkelwagentjes-dansen uitgevoerd om elkaar te mijden. Een plotselinge tegenligger danst naar achteren om vervolgens aan het eind van het pad een draai te maken. Iedere shopper is een potentiele besmettingsbron die je  “als de pest” mijdt.

Ik ben thuis niet alleen en heb dus een gesprekspartner. Anderen zijn niet zo gelukkig. Ook zij hebben behoefte aan contacten. De bijeenkomsten waar je hen normaal zou ontmoeten zijn verboden. Daarom is contact met leggen zo belangrijk. Een beetje aandacht als een telefoontje kan ook hen een beetje laten opbloeien.

De anderhalvemetersamenleving dwingt ons om fysiek afstand van elkaar te houden. Normale dagelijkse omgangsvormen werden verbannen.  Internet werd de levenslijn voor de onderlinge contacten. De wereld kreeg een spoedcursus digitaal communiceren.

De vergadercultuur is revolutionair veranderd. Skype, Google Meet, Teams , Zoom, Houseparty en Gotomeeting zijn niet langer voorbehouden aan internationaal werkende organisaties en werden overnacht standaardtermen in het Nederlandse overlegcircuit.

Email en Word waren zelfs voor de grootste digibeten al gemeengoed. Het digitaal vergaderen nog lang niet.  Het aandoenlijk hulpeloze gehannes van de onervaren gebruikers herken ik. Ze moeten hetzelfde voelen als toen ik zonder een woord Chinees te spreken in Beijing aankwam en volkomen afhankelijk was van derden. De niet voor andere oren bedoelde gesprekken tussen  hulpverlenende huisgenoten en de radeloze beginner maken het moeizame begin van bijeenkomsten op afstand dragelijk.

De onzekerheid over de verstaanbaarheid wordt gecheckt.  Gelijktijdig  bevestigen meerdere mensen in verschillende varianten dat het geluid aanstaat. Wanneer ook het knopje voor de videoverbinding is gevonden, schieten hulptroepen beduusd uit beeld.

De grootste druk ervaart de organisator van de bijeenkomst. De spanning of alle beoogde deelnemers op tijd  inloggen leidt tot natte oksels. Er is altijd iemand die via de app mislukte pogingen om in te loggen meldt.  De link werkt niet of is al gedelete. Die moet opnieuw worden gezonden.

Het  onderontwikkelde webcamgebruik  is kenmerkend. Het tegenlicht zorgt voor zwarte profielen en de geïmproviseerde slaapkamer of zolderkantoren zijn een gelegitimeerde  privacy inbreuk. Een decor van wasgoed op de zolderkamer geeft een ongemakkelijk gluurdersgevoel.

De gezichtencollage op het beeldscherm biedt interessante inkijkjes . Hoofden worden uit verschillende standen getoond. De beelden maken een studie van onderkinnen tegen een achtergrond van plafonds mogelijk.  Een te hoge stand geeft inzicht in de laatste haarkleuring bij de dames en de mate van kaalheid bij mannen. Close-ups van halve gezichten die al 10 weken geen kapper hebben gezien completeren de beeldengalerij.

Iedere afleiding wordt onderdeel van de vergadering. Een kind dat met natte haren welterusten komt wensen, een koerier, die aanbelt  of een huisgenoot die nieuwsgierig naar de gesprekspartners is.

De digitale vergaderetiquette is nog in ontwikkeling. Geen email checken, niet tussentijds weglopen, de microfoon dempen, een interruptie aankondigen en kort en bondig spreken zijn een paar uitgangspunten.

De digitale zakelijkheid  heeft een definitieve plaats in de groepscommunicatie veroverd. De efficiëntie is groot. Geen reistijden en voor prietpraat is geen ruimte. Het gebrek aan sociale interactie is een gemis. Voor echte communicatie is het essentieel dat we lichaamstaal kunnen lezen, elkaar fysiek treffen en tijd nemen om over andere dingen te praten. Daar moeten we ook in de anderhalvemetersamenleving oplossingen voor vinden.

Deze vakantie hadden wij een huis met zwembad in Toscane gehuurd. De temperatuur bereikte tot lusteloosheid aanzettende hoogten. We slenterden van schaduw naar schaduw door de karakteristieke plaatsjes. Kerken en musea fungeerden als kleurige en rijk gedecoreerde schuilplaatsen tegen de verzengende hitte.

De terugreis naar het vakantiehuis in de aircondioner koele auto was weldadig. Bij het uitstappen viel de vochtige warmte als een zware deken over ons heen. De luchtige kleding plakte gelijk latex aan onze klamme lichamen. Het lauwwarme zwembad lonkte verleidelijk.

Zoon lag als eerste in het blauwe bad. Opgewonden riep hij ons ook te komen. “Zo direct, eerst nog even de spullen uit de auto”, antwoordden mijn vrouw en ik na een 40-jarige training eensgezind. “Maar er ligt een uilskuiken in het water”. “Dat wisten we al”, was de voor de hand liggende reactie.

De toon in zijn stem dwong ons om te gaan te kijken. In de hoek van het zwembad zat een zielig kijkend, ineen gedoken bruin uilskuiken. Twee gele ogen staarden stoïcijns voor zich uit. Onduidelijk of dit zijn gewone uitdrukking was of dat stress de schijnbaar wezenloze blik veroorzaakte.

Het was een raadsel hoe en waarom hij in het water terecht was gekomen. Wilde het een verkoelend bad nemen  en als een rechtgeaard uilskuiken niet wetend dat je dan moet kunnen zwemmen?  Op de minst diepe plaats kon het nog net staan. De met waterverzadigde vleugels waren te zwaar voor de weinig ontwikkelde vliegspieren. Het kon geen kant uit, laat staan op de kant komen.

Voorzichtig zette Zoon het dier op de kant. Eenmaal vaste grond onder zijn doorweekte pootjes kreeg de adrenaline grip op hem en schoot het weg onder de beschermende takken van een overhangende struik. Daar nam het zijn roerloze uil-houding weer aan.

Een uur later zat het standbeeld er nog steeds. Bezorgde familieleden hadden ondertussen opgezocht hoe het beest gevoerd moest worden. Kip voldeed het best aan zijn dieetwensen.

Toen de koperrode zon zich achter de horizon verschool was de jonge uil verdwenen. Waarschijnlijk op zoek naar muizen en andere wezens die bij de schemering weer actief worden en ons achterlatend met een unieke herinnering aan de Toscaanse warmte.

Niet-de-eerst-de-beste mailde me onlangs dat hij het stembiljet voor de waterschapsverkiezingen had verscheurd. Ik werd er “niet boos, maar verdrietig” door. Dat gevoel heb ik altijd als iemand doelbewust niet stemt.

Hij voelde zich onvoldoende geïnformeerd en begreep ook het belang van de verkiezingen niet. De ministeries moeten toch in staat zijn goede bestuurders te benoemen. Hij hoopte dat zijn de verscheurdrift  door zijn kinderen wordt overgenomen. Dat stak mij het meest.

De uren daarna vormden  argumenten, emoties en  gedachten een onontwarbare kluwen in mijn gepijnigde hersenen.  Blokkeerde  mijn emotie begrip voor zijn argumenten? Voor zijn Amsterdamse paalwoning is een goed waterpeil toch van levensbelang.

Het belang en de taken van het waterschap zijn voor veel kiezers net zo onbekend  als de geur van het oerwoud. Zij zijn in het “goede” gezelschap van premier Rutte. Gevraagd naar het belang van de waterschapsverkiezingen antwoordde hij: “Iedereen wil toch schoon drinkwater.”  Daar gaat het waterschap juist niet over.

Wel de zorg voor waterkering, waterpeil en schoon oppervlakte water.

Als 5-jarige hoorde  ik voor het eerst over waterbeheer. Mijn opa harkte halfvergane stinkende planten en blubber op de slootkant.  De op die leeftijd klassieke vraag: “Waarom?” werd geduldig beantwoord. Leunend op zijn hark vertelde hij dat het water dan beter weg kon.

Op de volgende Waarom? antwoordde hij ;”Als ik het niet doe, kan het land onder water lopen. Na zondag komen mensen kijken of ik  het goed heb gedaan en ik ga bij anderen gaan kijken. Dat heet schouwen.”

De waterschapsverkiezingen waren ondergesneeuwd door de verkiezingen voor Provinciale Staten, die op hun beurt weer door de landelijke politiek waren gekaapt. De Baudet-hype in de media  liet geen ruimte voor informatie over het belang van waterschapsverkiezingen.

Oorspronkelijk waren landeigenaren en boeren belanghebbenden bij de waterschappen. De burgers moesten wel mee betalen. Niet-agrarische belangen als recreatie, natuur en milieu werden steeds  belangrijker in het beleid en uitvoering van taken. Burgers verdienden een stem in het bestuur.

De politieke partijen zijn in het gat gesprongen, zelfstandig of zoals de linkse partijen, met een gezamenlijke lijst. Voetje voor voetje sluipen politieke machtspelletjes  de waterschapsbesturen binnen. Het spreekwoordelijke poldermodel wordt langzaam ondergraven.

Het zou beter zijn dat iedere belangengroep experts mag voordragen. Dat bevordert evenwichtige belangenafweging en besluitvorming meer dan besluiten op basis van macht. Macht, gelegitimeerd  door slecht geïnformeerde kiezers.

Niet-de-eerste-de-beste had dus een punt. Het is verstandiger niet te stemmen dan een willekeurig vakje rood te maken. De waterschappen moeten hun taken en dilemma’s meer bekendheid hebben gegeven als zijn kinderen mogen stemmen. Dan wordt het stembiljet gebruikt waarvoor het is bedoeld.

Ik reed naar een bestuursvergadering op de Veluwe. De avondzon gaf de wereld  een gouden gloed en de uitbottende bomen symboliseerden de definitieve komst van de lente.  Er stonden geen grote punten op de agenda. Ik verwachtte niet laat thuis te zijn en hoopte nog wat van de avond te genieten.

Om half 8 waren nog niet alle leren stoelen in de modern ingerichte directiekamer bezet. Tien  minuten later druppelde Altijd-te-laat binnen. Zijn excuus: “Net toen ik wilde parkeren,  ging de telefoon”, werd gelaten aanvaard. De vergadering kon beginnen.

Bij agendapunt 1 opende iemand de enveloppe met de stukken. Anderen openden verscholen achter hun laptops de digitale versies.  Het was on duidelijk of ze dat al eerder gedaan hadden.

Het jongste lid kondigde aan om uiterlijk kwart voor 10  te moeten vertrekken vanwege de oppas. Instemmend werd gemompeld dat dit hen ook goed zou uitkomen. “Dat moet lukken als iedereen meewerkt”, stelde de voorzitter zelfverzekerd.

De notulen kwamen aan de orde. Steevast-spelfoutenontdekker leunde trots glimmend achterover. Hij was weer succesvol geweest. Voor hem kon de avond niet meer stuk.

Altijd-op-anderen-reageerder had nog eens  nagedacht en vond dat de genotuleerde beslissing moest worden aangepast. De vorige vergadering werd overgedaan. De stemming werd grimmiger. De voorzitter raakte de regie kwijt. Buiten was de gouden gloed  donkergrijs geworden.

Het volgende agendapunt betrof het personeelsbeleid. De directeur vroeg of iedereen de notitie had gelezen die gisteravond op de mail was gezet. De helft had het niet gelezen. Er werd een leespauze ingelast. De andere helft bestudeerde de kleurrijke expressionistische schilderijen aan de muur.

De vergadering werd vervolgd. De korte voorbereiding gaf de onderbuikdiscussie volop de kans. Babylonië was er niets bij. De voorzitter probeerde vergeefs een conclusie te trekken. Met steeds groter wordende transpiratievlekken onder zijn oksels stelde hij voor de volgende keer een definitief besluit te nemen.

Opgelucht liet oppas-aflosser zich excuseren en  graaide de papieren bij elkaar.

Vervolgens stond  overleg met de gemeente op het programma.  De voorzitter en de secretaris waren het niet eens over de aanpak. In de onderlinge discussie werden 6 keer dezelfde argumenten gebruikt. Ze verschilden alleen in volgorde en toonhoogte. Ondertussen raadpleegden de anderen hun smartphones veelvuldig.

De doorgaans zwijgzame penningmeester greep in: “Zal ik vertellen waar jullie het over eens zijn?”  De verschillen bleken futiel.

De overige agendapunten werden uitgesteld.

Op de terugweg maakten donderwolken de wereld aardedonker. Het chagrijn over een verloren avond  versterkte mijn vermoeidheid.  Toen ik  thuis de oprit opreed, klonk de eindtune van Met het oog op morgen.

De tulpenvelden hebben Flevoland omgetoverd in een veelkleurig schouwspel. Luchtfoto’s zouden niet misstaan op tentoonstellingen over de Stijl.  Het is een verademing na de donkere grijsgrauwe vlakten in de winter. Hordes dagjesmensen weten dat ook, ze nemen de polder in bezit en trekken zich nergens wat van aan.

De wandel-, fiets- en autoroutes leiden toeristen langs de bollenvelden.  Talloze vrijwilligers hebben zich uitgesloofd om de buitenwereld die schoonheid te tonen en het saaie imago van de streek op te fleuren. Hier en daar probeert een gezin een graantje mee te pikken door een zomerse Koek en Zopie  op te zetten of hun huis via Airbenb te verhuren.

De over de smalle polderwegen kronkelende verkeersslang roept beelden uit het verleden op. De tot de nok toe met kinderen en opa en oma’s gevulde gezinsauto’s zijn ingeruild voor glimmende cabriolets met gesoigneerde pettendragers  en buitenlandse campers met grijze koppen.

Ik mis de bloemenslingers, die vroeger in de echte bollenstreek door kinderen verkocht werden aan stapvoets file rijdende automobilisten. De op de motorkap van de auto vastgebonden rood-gele slingers werden als trofeeën van een opwindend uitje meegevoerd.

Nu blokkeren verlaten auto’s met nog openstaande deuren de wegen. De selfie midden in een bollenveld is de moderne trofee. Ter  plaatse worden grote hoofden met een kleurige achtergrond op de sociale media gedumpt om met de wereld hun “goede gevoel”- ervaring te delen.

Dan zijn er ook nog de zich professioneel wanende amateurfotografen, die met hun gloednieuwe 20.000 pixelapparaten, op hun buik liggend, die ene bijzondere tulp willen fotograferen. Ondertussen worden tientallen andere bloemen geplet bij het kiezen van de juiste positie. Niet wetend dat die bijzondere tulp ziek is en zo snel mogelijk wordt vernietigd.

Zelf ga ik op de fiets. Het vechten met windkracht 5 hoort daarbij. Ik troost me met de gedachte dat fysieke inspanning goed is. Het goede gevoel verdwijnt snel als ik door gezellig keuvelende elektro-pensionado’s wordt ingehaald.

De eerste tulpen zijn alweer gekopt. Over  een paar weken is de unieke kleurschakering verdwenen en heeft plaats gemaakt voor wit en paars bloeiende aardappelvelden en het geel van koolzaad. Gecombineerd met het frisse groen van graan en de bloeiende akkerranden is het nog steeds mooi, maar te weinig spectaculair voor massatoerisme.

Dan wordt de polder weer van de bewoners. Het is als familiebezoek. Even is leuk maar het mag niet te lang duren. Je moet er niet aan denken dat je in Amsterdam woont en het hele jaar gasten over de vloer hebt.

Bij de verkiezingen deze week strijden de  landelijke politieke leiders om de gunst van de kiezer. Deze provinciale verkiezingen bepalen meer dan ooit de toekomstige Haagse verhoudingen. Tijdens televisiedebatten raken de provinciale thema’s ondergesneeuwd en komen nauwelijks aan de orde.  Bij de regionaal belangrijke thema’s voel ik me meer verwant met een andere partij dan bij de landelijke vraagstukken. Dat maakt de keuze deze keer duvels ingewikkeld.

Naar verwachting zal de coalitie haar meerderheid in de Eerste Kamer gaan verliezen. Juist omdat de Eerste Kamer meer politiek stelling neemt wordt haar samenstelling belangrijk. Dat verklaart ook de extreem grote media aandacht.

Als ik de mogelijkheid had, koos ik voor verschillende partijen voor de Eerste Kamer en voor de Provinciale Staten. Landelijk spelen  thema’s als onderwijs, pensioenen, inkomensverdeling en klimaat.  Dat zijn totaal andere vraagstukken  dan ruimtelijke ordening, openbaar vervoer infrastructuur en de verhouding tussen  natuur en landbouw, waar de provincie zeggenschap over heeft.

Ik vind klimaat, inkomensverdeling en onderwijs belangrijke onderwerpen waar ik een duidelijke mening over heb. Het zou logisch zijn dat ik mijn keuze daardoor laat bepalen. Het zou het kabinet dwingen om meer rekening te houden met de standpunten van  mijn geestverwanten.

Door het systeem van getrapte verkiezingen heeft mijn stem als inwoner van Flevoland voor de Eerste Kamer meer gewicht dan die van een Noordhollander. Per 10.000 inwoners heeft Flevoland 1 stem in de verkiezingen voor de Eerste Kamer, voor Noord Holland is dat één per 50.000 inwoners. Het is voor Flevolanders een buitenkansje om meer invloed te hebben op de besluitvorming op het Binnenhof.

Regionale thema’s hebben direct invloed op de eigen leefomgeving. Ook daar wil ik invloed op hebben. Ik wil mijn stem laten gelden over zaken als landbouw en natuur, de ruimtelijke ordening en  stimuleren van de regionale economie.

Daarnaast ben ik meer bekend met het functioneren een aantal statenleden dan senatoren . Sommigen hebben het in mijn ogen goed gedaan, anderen juist niet. Voor allemaal geldt dat zij zich in hebben gezet voor het algemeen belang. Hen niet te waarderen door mijn stem te laten bepalen door de landelijke politiek geeft een licht schaamtegevoel.

Ik overweeg tegenwicht te bieden aan de nationale campagnes en mijn betrokkenheid bij Flevoland de prioriteit te geven. Zeker is dat nog niet. Het is niet uitgesloten dat ik in het kieshokje nog een munt moet opgooien en het lot laat beslissen, welke partij en welke persoon mijn stem krijgt. Het zal een keuze worden waar ik lang over heb nagedacht, maar desondanks een ongemakkelijk gevoel geeft.

De laatste weken domineerden de voorstellen voor het klimaatakkoord de media. Voor het eerst heb ik het gevoel dat er een echte maatschappelijke discussie wordt gevoerd. Het gaat iedereen persoonlijk raken en is uiteindelijk niet zonder gevolgen. De vrijblijvende salondiscussies moeten worden omgezet in onplezierige keuzes en gedragsveranderingen.

In die maatschappelijke discussie is vorig jaar het begrip vliegschaamte ontstaan. Het is de schaamte die iemand ervaart als hij of zij gaat vliegen als er ook minder milieubelastende alternatieven zijn. Het woord vertolkt het onbestemde gevoel dat ik de laatste maanden weleens had.

Ik wilde weten welk effect het vliegen voor mijn persoonlijke carbon footprint had. Op internet staan verschillende sites waar je die kunt berekenen. De effecten van gedrag als vlees eten, woningisolatie, met de fiets naar het werk gaan, het openbaar vervoer nemen of reizen met auto en vliegtuig worden in CO₂ emissie uitgedrukt. Een hulpmiddel om je bewust te worden van de  milieu impact van je handelen.

De  uitslag van de invulactie was confronterend. In 2018 was mijn CO₂ emissie 25,8 ton of 5 keer de doelstelling per persoon voor 2030. De vergoelijkingen en excuses had ik snel gevonden, immers meer dan 20 ton werd veroorzaakt door zakelijk reizen en woon-werkverkeer.

Klanten bezoeken in Azië kan niet zonder te vliegen tenzij je de Trans Siberië expres wilt nemen. Ook binnen Europa is het gemakkelijk om het vliegtuig te nemen.  De trein is op kortere afstanden een goed, maar duurder alternatief.  Een roze schaamtegevoel steekt iedere keer de kop op als ik het vliegtuig neem.

We willen er nog niet aan dat minder vliegen de norm gaat worden. De vegetarische OV-fietsende eco-toerist, die de Zuid Amerikaanse natuur bezoekt,  heeft een grotere carbon footprint dan de doorsnee barbecueënde kampeerder in Frankrijk. De toekomstige Amazone beleving zal de milieubewuste  vakantieganger  met virtual reality applicaties thuis moeten ervaren.

Technologische ontwikkelingen gaan mogelijkheden bieden om reizen minder noodzakelijk te maken, zowel zakelijk als privé. Video conferences en skype meetings maken communicatie op afstand mogelijk.  De noodzaak om elkaar altijd persoonlijk te ontmoeten is er niet meer.

Het veel gehoorde argument dat persoonlijke ontmoetingen onmisbaar zijn voor goede verhoudingen en relaties snijdt ontegenzeggelijk hout. Minder reizen per vliegtuig of auto betekent ook  minder reistijd en dus minder werkdruk. Er is meer tijd voor persoonlijke contacten met  familie  en buren, vrijwilligerswerk of gewoon voor jezelf.  De eerder onplezierige keuze blijkt  dan een weldaad  en maakt van vliegschaamte een vergeten woord.

De komende tijd zullen de nodige politieke hete aardappels moeten worden doorgeslikt. Wachten tot ze afgekoeld zijn kan niet.  De klimaattafels hebben hun werk gedaan en langverwachte adviezen uitgebracht. Het echte werk begint pas als de regering deze heeft overgenomen. Het creëren van draagvlak voor lastige beslissingen vraagt tijd, die er niet is.

De urgentie van de opwarming van de aarde vraagt om actie. Dat zal weerstand oproepen en veel discussie geven voordat de maatregelen worden geaccepteerd en omarmd. Je moet immers veranderen en het vertrouwde opgeven. Het overtuigen van een hele bevolking wordt een hele klus.

Dit voorjaar was ik betrokken bij een discussie over de klimaatproblematiek. De deelnemers waren lokaal actieve en gerespecteerde personen, die in kleine groepen discussieerden. Centraal stond de vraag: Wat ben jij bereid om te doen of te laten om een bijdrage aan de oplossing voor het klimaatprobleem te leveren?

Tijdens de terugkoppeling werd een breed scala aan argumenten, meningen en excuses gehoord. Er was een groot verschil in urgentiegevoel. De opmerkingen: “ Het zal mijn tijd wel duren” en “dit is een probleem dat de volgende generatie moet oplossen” vertegenwoordigden de ene kant van het spectrum. Aan de andere kant werd gesteld dat een combinatie van maatregelen noodzakelijk is en het misschien al 5 voor 12 is geweest.

De bereidheid om financieel te investeren in oplossingen was groot. Voor deze groep is dat een relatief gemakkelijk. Het rendement op investeringen in isolatie en zonnepanelen is aantrekkelijk. De terugverdientijd is kort. Dat is ook argument dat Ed Nijpels gebruikte tijdens de presentatie van het akkoord. De werkelijkheid is dat niet iedereen daar geld voor heeft of andere prioriteiten stelt. Anders lag elk geschikt dak vol met zonnepanelen of was ieder huis geïsoleerd.

Het ontbrak aan bereidheid om leefpatronen aan te passen of gemak in te leveren. Die pijn past nog niet in ons denken. De strandvakantie op Bali, de kennismaking met andere culturen of het vervangen van nog bruikbare spullen omdat we toe zijn aan iets nieuws, blijken aantrekkelijke verworven rechten.

Ook ik vind het lastig om dergelijke keuzes te maken vooral als anderen dat niet doen. Waarom zou ik dan het sufferdje zijn? De weg van de minste weerstand is verleidelijk. We zijn geneigd om het eigenbelang boven dat van de gemeenschap te stellen. Vooral als de negatieve effecten pas op lange termijn zichtbaar worden. Het is onontkoombaar dat noodzakelijke gedragsveranderingen door overheden worden gestuurd.

Er moeten pijnlijke keuzes worden gemaakt. Het zorgeloos omgaan met energie en ongebreideld consumeren zijn verleden tijd. Laten we hopen dat er voldoende politieke moed is om impopulaire maatregelen te treffen en politici voldoende ruggengraat hebben om weerstand te bieden aan de Gele Hesjes draak, die ongetwijfeld ook bij deze verandering vuur zal spuwen.